Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła/otręt bydła (IBR/IPV)

O chorobie

Etiologia:

Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła/otręt bydła (IBR/IPV) są chorobami wirusowymi bydła wywoływanymi przez herpeswirus bydła typ 1 (BHV1).

Wirus BHV1 występuje wśród pogłowia bydła domowego i wolno żyjącego na całym świecie.

Źródła zakażenia:

Źródłem zakażenia są przede wszystkim zwierzęta zakażone. Zakażenie szerzy się przez kontakt bezpośredni, płciowy, inseminację, narzędzia i sprzęt wykorzystywane do obsługi zwierząt oraz drogą aerogenną. Wirus BHV1 może być przenoszony również przez osoby zajmujące się obsługą zwierząt.

Charakterystyczną cechą zakażenia jest latencja, tj. bezobjawowe bytowanie wirusa w organizmach zwierząt, które przechorowały. Zwierzęta raz zakażone pozostają nosicielem wirusa BHV1 i źródłem zakażenia na całe życie, co powoduje utrzymywanie się zakażenia w stadach przez wiele lat. Uaktywnienie zakażenia i siewstwo wirusa BHV1 zachodzi w określonych warunkach. Sprzyjają temu czynniki

stresogenne, tj. transport, niekorzystne warunki mikroklimatyczne, zmiana żywienia, jak również przechorowanie innych chorób czy poród.

Przebieg choroby i objawy kliniczne:

Objawy kliniczne zakażeń wirusem BHV1 są zróżnicowane.

Bydło choruje niezależnie od wieku. Objawy kliniczne w krótkim czasie mogą objąć dużą liczbę zwierząt, jak również mogą pojawiać się sporadycznie, u pojedynczych sztuk bydła. Szerzą się wtedy stopniowo, obejmując całe stado w ciągu kilku tygodni. Zachorowalność w stadzie sięga od 20 do 100%. Śmiertelność wynosi od kilku do kilkunastu procent.

Najważniejsze objawy IBR:

gorączkę (do 42ºC),
osowiałość,
zmniejszenie apetytu,
surowiczy wypływ z nosa, który z czasem nasila się, przyjmując charakter bardziej śluzowy, a nawet ropny.
zapalenie spojówek,
silne ślinienie się,
suchy, napadowy kaszel, który wraz z upływem czasu przechodzi w kaszel wilgotny. - duszność,
gwałtowny spadek mleczności krów,
zamieranie zarodków i poronienia.
cielęta: „postać płucna noworodków” (zachłystowe zapalenie płuc) - nadżerki na podniebieniu i biegunka, odwodnienie, osłabienie, czeste upadki,

Najważniejsze objawy IPV (otręt):

unoszenie nasady ogona i częste oddawanie moczu,
obrzęk błony śluzowej sromu i pochwy, jej bolesność i zaczerwienienie,
śluzowy wypływ z pochwy,
białawe grudki z zagłębieniem w środku na powierzchni błony śluzowej,
nadżerki i owrzodzenia,
w przypadku powikłań bakteryjnych - może występować okresowa niepłodność,
buhaje: zmiany na błony śluzowej prącia i napletka, zrosty prącia z napletkiem, stulejka.

Występowanie IBR/IPV w Polsce i na świcie:

Choroba występuję zarówno w Polsce jak i na świecie.

Są kraje/regiony w Europie uznane za urzędowo wolne od tej choroby przez Komisję Europejską wykaz

Zasady monitoringu i zwalczania

Monitoring:

W Polsce prowadzony jest monitoring bierny i czynny IBR/IPV w populacji zwierząt wrażliwych.

Monitoring bierny: zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt wystąpienie IBR/IPV u zwierząt wrażliwych musi być zgłoszone do powiatowego lekarza weterynarii, który rejestruje wystąpienie tej choroby.

Monitoring czynny: polega na badaniu odpowiedniej liczby próbek od żywego bydła na obszarze każdego powiatu.

Zwalczanie:

choroba nie podlega w Polsce obowiązkowi zwalczania,
choroba podlega w Polsce obowiązkowi rejestracji (obowiązek zgłoszenia wystąpienia choroby w stadzie do powiatowego lekarza weterynarii),
od 2018 r. możliwa jest realizacja dobrowolnego programu zwalczania tej choroby na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych w wybranych stadach bydła (Dz. U. poz. 1722).