Pryszczyca - najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Pryszczyca, co to za choroba? 

Pryszczyca (Foot and mouth disease - FMD) to zakaźna i wysoce zaraźliwa choroba wirusowa zwierząt parzystokopytnych domowych oraz wolno żyjących (dzikich). Jest to choroba podlegająca obowiązkowi zgłaszania oraz zwalczania.   

2. Co wywołuje pryszczycę? 

Chorobę wywołuje wirus zaliczany do rodziny Picornaviridae, z rodzaju Aphthovirus. Wirus pryszczycy (FMDV) jest szeroko rozpowszechniony niemal na całym świecie.  

3. Jakie zwierzęta są wrażliwe na zakażenie? 

Na zakażenie wrażliwe są głównie zwierzęta gospodarskie parzystokopytne: bydło, świnie, owce i kozy a także lamy i alpaki. Z wolno żyjących (dzikich) zwierząt wrażliwe na zakażenie są m.in.: jelenie, sarny, łosie, żubry, bizony, bawoły oraz dziki. 

4. Jak przenosi się pryszczyca?

Zwierzęta zainfekowane wydalają wirus z wydychanym powietrzem, wydzielinami oraz wydalinami (może to nastąpić na około 4 dni przed zauważalnymi objawami klinicznymi).   
Źródłami zakażenia są:   

• zwierzęta chore,   
• ślina, kał, mocz,
• nasienie i zarodki,
• pasza, woda, żłoby, podłogi, pastwiska, skóra, wełna, ręce i odzież obsługi, środki transportu,
• mleko i jego przetwory, mięso i jego przetwory (niepoddane odpowiedniej obróbce),
• droga aerogenna (z wiatrem),
• woda. 

5. Jakie są objawy kliniczne pryszczycy? 

• okres inkubacji: 14 dni,
• pęcherzyki i pęcherze występujące na w jamie gębowej, na wargach, języku, w okolicy otworów nosowych oraz na wymieniu, strzykach, w szparze międzyracicowej i na koronkach racic, po ich pęknięciu - nadżerki,
• gorączka,
• apatia,
• obfite ślinienie, otwieranie jamy ustnej z charakterystycznym mlaskaniem, utrudnione przeżuwanie i utrata łaknienia - w szczególności u bydła,
• spadek mleczności aż do całkowitego zaniku,
• kulawizna jednocześnie na wiele kończyn, sztywny chód,
• niewielka śmiertelność zwierząt wśród dorosłych,
• zwierzęta młode (cielęta, prosięta, jagnięta) są bardzo wrażliwe i często padają z powodu zapalenia mięśnia sercowego bez innych oznak choroby. 

6. Czy wirus pryszczycy jest niebezpieczny dla ludzi? 

Wirus pryszczycy nie jest niebezpieczny dla ludzi. Zachorowania na pryszczycę u ludzi są sporadyczne. Nawet podczas wybuchu pryszczycy w Wielkiej Brytanii w 2001 r., kiedy odnotowano ponad 2000 ognisk u zwierząt gospodarskich, nie zgłoszono żadnych przypadków zachorowań u ludzi.    

7. Czy psy, koty i inne zwierzęta domowe mogą chorować na pryszczycę? 

Psy, koty i inne zwierzęta domowe (takie jak konie) zazwyczaj nie chorują na pryszczycę. Mogą jednak pośrednio przenosić patogen.  

 8. Jakie są skutki wystąpienia pryszczycy dla hodowców/producentów? 

W przypadku wykrycia ogniska pryszczycy konieczna jest likwidacja wszystkich zwierząt wrażliwych w gospodarstwie zakażonym.  Wystąpienie choroby prowadzi również do zablokowania eksportu i obrotu zwierzętami oraz produktami od nich pochodzącymi, co może wiązać się z poważnymi stratami ekonomicznymi zarówno dla pojedynczego rolnika jak i dla całego sektora hodowli zwierząt wrażliwych na pryszczycę. 

9. Jak mogę chronić moje zwierzęta przed pryszczycą? 

W celu ochrony stada przez wniknięciem wirusa pryszczycy należy: 

• wystrzegać się zakupu zwierząt pochodzących z niewiadomego źródła, bez świadectwa zdrowia (jeśli dotyczy) potwierdzającego ich pochodzenie i status zdrowotny,
• zapewnić okresowe wizyty lekarza weterynarii w gospodarstwie,
• w przypadku zauważenia objawów nasuwających podejrzenie choroby zakaźnej niezwłocznie zgłosić ten fakt powiatowemu lekarzowi weterynarii bezpośrednio lub za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem albo wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta),
• unikać kontaktów między zwierzętami z różnych stad, np. na pastwisku, przez ogrodzenie,
• unikać z korzystania ze wspólnych narzędzi, sprzętu, pojazdów, personelu z innymi gospodarstwami,
• stosować odzież i obuwie ochronne do obsługi zwierząt a także dezynfekcję obuwia przed wejściem do budynku ze zwierzętami. 

10. Czy wirus pryszczycy może być przenoszony na zwierzęta za pośrednictwem paszy?  

Zgodnie z aktualną wiedzą naukową nie można wykluczyć przeniesienia wirusa pryszczycy na zwierzęta za pośrednictwem paszy. Wiedza na temat tej drogi transmisji nie jest jednak w pełni znana i zależy od sposobu przedostania się wirusa do paszy, a także od rodzaju paszy. 

11. Czy pryszczyca może być przenoszona przez produkty pochodzenia zwierzęcego? 

Tak, wirus pryszczycy może być przenoszony przez produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, mleko, które nie zostały poddane odpowiedniej obróbce.  

12. Co robić, gdy zauważysz u swoich zwierząt parzystnokopytnych objawy mogące wskazywać na występowanie pryszczycy? 

Należy natychmiast zgłosić ten fakt najbliższemu lekarzowi weterynarii lub powiatowemu lekarzowi weterynarii (lub innemu pracownikowi powiatowego inspektoratu weterynarii) właściwemu na miejsce utrzymywania zwierząt, który oceni powagę sytuacji. 

Podejrzenie można zgłosić również do najbliższych władz samorządowych, tj. do wójta gminy, burmistrza lub prezydenta miasta.  

Do czasu uzyskania ostatecznych wyników badań laboratoryjnych: 

• nie wyprowadzać ani wprowadzać zwierząt z/do gospodarstwa,
• uniemożliwić osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie lub chorobę, lub zwłoki zwierzęce,
• wstrzymać się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, pasz, wody, ściółki, nawozów naturalnych i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba. 

Pracownik Inspekcji Weterynaryjnej po otrzymanym zgłoszeniu poprosi o: 

• udostępnienie zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań, zabiegów weterynaryjnych, pobierania prób do badań laboratoryjnych,
• udzielanie pomocy przy wykonywaniu tych badań,
• udzielanie wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby, źródeł zakażenia, zapobiegania jej szerzeniu. 

Pamiętaj! Tylko szybkie zgłoszenie podejrzenia choroby do miejscowego powiatowego lekarza weterynarii oraz udzielenie koniecznego wsparcia powiatowemu lekarzowi weterynarii pozwoli na szybkie podjęcie działań mających na celu likwidację choroby i niedopuszczenie do dalszego jej rozprzestrzenienia się. 

13. Jakie jest ryzyko pojawienia się pryszczycy w Polsce? 

Obecnie z uwagi na: 

• charakter choroby (zakaźna, zaraźliwa) oraz możliwe drogi szerzenia się choroby (w tym z wiatrem, z zakażonym zwierzętami),
• obecność ognisk pryszczycy w kraju graniczącym z Polską,
• przywóz na terytorium Polski w ramach handlu wewnątrzunijnego przesyłek zwierząt wrażliwych na zakażenie z krajów, w których choroba wystąpiła, należy uznać, że ryzyko zawleczenia choroby na terytorium Polski jest relatywnie wysokie, dlatego nie należy lekceważyć sytuacji i podjąć wszelkie działania zapobiegające ewentualnemu zawleczeniu choroby na terytorium kraju.  

14. Jakie działania zostaną podjęte w przypadku pojawienia się pryszczycy w Polsce? 

Wszelkie działania związane ze stwierdzeniem pryszczycy w Polsce będą podejmowane zgodnie z prawem krajowym i unijnym. 

Obecnie najważniejszymi aktami prawnymi regulującymi zwalczanie pryszczycy są: 

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”)
• rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/687 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do przepisów dotyczących zapobiegania niektórym chorobom umieszczonym w wykazie oraz ich zwalczania
• ustawa z dnia 11 marca 2024 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. 

W przypadku stwierdzenia ogniska choroby Inspekcja Weterynaryjna wdroży m.in. następujące działania: 

• wokół ogniska choroby zostanie wyznaczony zostanie obszar zapowietrzony (o promieniu 3 km od ogniska) oraz zagrożony (o promieniu 10 km od ogniska), na którym wprowadzane są środki zwalczania i kontroli choroby, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenieniu się jej,
• jeżeli zajdzie taka konieczność zostanie wyznaczony również obszar buforowy wokół obaru zagrożonego,
• w obszarach będą prowadzone wizytacje w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta wrażliwe wraz z badaniem klinicznym i ewentualnym pobraniem próbek do badań laboratoryjnych,
• w ognisku przeprowadzane będzie dochodzenie epizootyczne, które ma ustalić drogę wniknięcia zakażenia wirusa do gospodarstwa i możliwość jego ewentualnego dalszego rozprzestrzenienia z gospodarstwa (gospodarstwa kontaktowe),
• jednocześnie wszystkie zwierzęta wrażliwe będące w ognisku zostaną zabite pod nadzorem organów Inspekcji Weterynaryjnej, a ich zwłoki bezpiecznie unieszkodliwione,
• jeżeli zajdzie taka konieczność, organ Inspekcji Weterynaryjnej może nakazać uśmiercanie prewencyjne zwierząt wrażliwych w określonej odległości od ogniska choroby lub gospodarstwie kontaktowym, w celu przerwania łańcucha zakażenia, np. szerzenia zakażenia z wiatrem. 

15. Jak wykrywa się pryszczycę? 

W celu potwierdzenia lub wykluczenia tej choroby, należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę laboratoryjną.

Substancjami aktywnymi zawartymi w dopuszczonych do stosowania w Polsce produktach biobójczych o działaniu wirusobójczym o kategorii PT3 (https://www.gov.pl/web/urpl/wykaz-produktow-biobojczych2) wykazujących skuteczność wobec wirusa pryszczycy są:

• bis (peroksymonosiarczano) bis (siarczan) pentapotasu;
• kwas peroksoetanowy (kwas nadoctowy) (w wytycznych WOAH wskazana pochodna tej substancji tj. kwas octowy);
• aktywny chlor uwalniany przez podchloryn sodu (w wytycznych wskazany podchloryn sodu);
• ditlenek chloru.

17. Czy kupując obecnie mięso w Polsce, należy zachować jakieś szczególne środki ostrożności?

Świeże mięso pochodzące z wiadomego źródła tzn. wyprodukowane w zakładach podlegających nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej jest bezpieczne. Zwierzęta parzystokopytne poddawane ubojowi w rzeźni podlegają badaniu przedubojowemu, które jest przeprowadzane przez urzędowych lekarzy weterynarii. Następnie pozyskane mięso podlega badaniu poubojowemu. Mięso uznane za zdatne do spożycia jest znakowane znakiem jakości zdrowotnej w kształcie owalu. Oznakowanie takie jest gwarancją, że mięso zostało zbadane, spełnia wymagania higieniczno-weterynaryjne i może być wprowadzane na rynek.

W przypadku wystąpienia w Polsce ognisk pryszczycy u zwierząt, niezwłocznie wdrożone zostaną działania zgodnie z prawodawstwem unijnym w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Przepisy te jednoznacznie określają postępowanie w odniesieniu do świeżego mięsa pozyskanego od zwierząt pochodzących z obszarów podlegających ograniczeniom. Zgodnie z tymi przepisami mięso musi zostać poddane jednemu z procesów obróbki zmniejszającej ryzyko rozprzestrzenienia się choroby zakaźnej.

18. Czy zakład, który znajdzie się w strefie zapowietrzonej będzie mógł prowadzić działalność i na jakich warunkach? 

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/687 określa środki dotyczące zapobiegania niektórym chorobom umieszczonym w wykazie (w tym pryszczycy) oraz ich zwalczania.

Ponadto, trzeba mieć na względzie, że zgodnie z art. 45 lub 46 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U.2023.1075) w przypadku stwierdzenia ogniska pryszczycy powiatowy lekarz weterynarii lub wojewoda na wniosek wojewódzkiego lekarza weterynarii wydaje rozporządzenie dotyczące środków zwalczania pryszczycy na terenie jednego lub większej liczy powiatów, które wprowadza zasięg obszarów, stosowane środki oraz czas ich trwania. W rozporządzeniu tym zostaną także wydane m.in. czasowe ograniczenia przemieszczania lub obrotu albo zakazy przemieszczania lub obrotu zwierzętami niektórych gatunków, zwłokami zwierzęcymi, produktami, surowcami i produktami rolnymi lub paszami oraz innymi przedmiotami, które mogą spowodować szerzenie się choroby zakaźnej zwierząt.

Zgodnie z art. 27 rozporządzenia 2020/687 na obszarze zapowietrzonym obowiązuje zakaz  przemieszczania „do” oraz „z”  oraz „w obrębie” obszaru zapowietrzonego:

• zwierząt utrzymywanych należących do gatunków umieszczonych w wykazie do zakładów na obszarze objętym ograniczeniami,
• świeżego mięsa, z wyjątkiem podrobów, pochodzącego od zwierząt utrzymywanych i zwierząt dzikich należących do gatunków umieszczonych w wykazie z rzeźni lub zakładów obróbki dziczyzny na obszarze objętym ograniczeniami,
• podrobów pochodzących od zwierząt utrzymywanych i zwierząt dzikich należących do gatunków umieszczonych w wykazie z rzeźni lub zakładów obróbki dziczyzny na obszarze objętym ograniczeniami,
• produktów mięsnych uzyskanych ze świeżego mięsa zwierząt należących do gatunków umieszczonych w wykazie z zakładów na obszarze objętym ograniczeniami.

  Następujące produkty są zwolnione z ww. zakazów:

• produkty pochodzenia zwierzęcego uznawane za bezpieczne towary, zgodnie z załącznikiem VII do rozporządzenia 2020/687, w odniesieniu do danej choroby;
• produkty, które zostały poddane właściwej obróbce zgodnie z załącznikiem VII do rozporządzenia 2020/687;
• produkty, które mogą rozprzestrzenić chorobę, pozyskane lub wytworzone przed okresem monitorowania (w przypadku pryszczycy trwającym 21 dni), wyliczanym wstecz od dnia, w którym zgłoszono podejrzenie wystąpienia pryszczycy;
• produkty wytworzone na obszarze zapowietrzonym, które pozyskano ze zwierząt utrzymywanych należących do gatunków umieszczonych w wykazie:
  • trzymanych poza obszarem zapowietrzonym;
  • trzymanych i poddawanych ubojowi poza obszarem zapowietrzonym; lub
  • trzymanych poza obszarem zapowietrzonym i poddawanych ubojowi na obszarze zapowietrzonym,
• produkty pochodne.

 Powyższe zwolnienia mogą być stosowane jeżeli:

• produkty te były wyraźnie oddzielone w trakcie procesu produkcji, przechowywania i transportu od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami zgodnie z niniejszym rozporządzeniem; lub
• właściwy organ posiada dowody epidemiologiczne na nierozprzestrzenienie się choroby na te produkty, z nich lub za ich pośrednictwem.

 Ponadto, rozporządzenie 2020/687 określa ogólne i szczegółowe warunki przyznawania odstępstw od zakazów wymienionych powyżej na obszarze zapowietrzonym.

 PLW może udzielić zezwolenia na przemieszczanie świeżego mięsa, produktów mięsnych, przeznaczonych do spożycia przez ludzi pochodzących od zwierząt utrzymywanych należących do gatunków umieszczonych w wykazie z zakładów zlokalizowanych na obszarze zapowietrzonym po przeprowadzeniu oceny ryzyka, która wskaże, że ryzyko rozprzestrzenienia się choroby jest znikome oraz spełnieniu:

• w przypadku obszaru zapowietrzonego wymagań określonych w art. 28 oraz 33 rozporządzenia 2020/687.

 Przed udzieleniem odstępstwa na przemieszczanie PLW przeprowadza ocenę ryzyka wynikającego z tego zezwolenia, przy czym ocena ta musi wskazywać, że ryzyko rozprzestrzenienia się pryszczycy jest znikome.

Wszystkie przemieszczenia, na które udzielono zezwolenia muszą być realizowane:

• w pierwszej kolejności z wykorzystaniem głównych autostrad;
• unikając przejazdu w pobliżu zakładów, w których utrzymywane są zwierzęta należące do gatunków umieszczonych w wykazie; oraz
• bez rozładunku lub postoju, aż do rozładunku w zakładzie przeznaczenia.

W zezwoleniu PLW wskazany jest zakład przeznaczenia w odniesieniu do przemieszczeń z obszaru zapowietrzonego lub do niego.

PLW potwierdza, że zakład przeznaczenia zgadza się na przyjmowanie przesyłek z zakładu pochodzenia z obszaru zapowietrzonego. Zgoda zakładu przeznaczenia na wyznaczenie powinna być udokumentowana w formie pisemnej (np. mail, adnotacja po przeprowadzeniu rozmowy telefonicznej) i znajdować się w aktach postępowania PLW.

Przy udzielaniu zezwolenia na transport produktów z obszaru zapowietrzonego/zagrożonego PLW nakazuje i nadzoruje:

• wyraźne oddzielenie, w trakcie całego procesu produkcji i przechowywania, produktów od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami zgodnie z niniejszym rozporządzeniem; oraz
• transportowanie produktów oddzielnie od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami zgodnie z ww. rozporządzeniem.

Przy udzielaniu zezwolenia PLW zapewnia stosowanie dodatkowych środków bioasekuracji, począwszy od momentu załadunku, w trakcie całego procesu transportu, do momentu rozładunku we wskazanym zakładzie przeznaczenia zgodnie z obowiązującymi w nim instrukcjami.

 Warunki przyznawania odstępstwa dla rzeźni położonej na obszarze zapowietrzonym

1. Rzeźnia, w której będzie dokonywany ubój zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego pryszczycą musi zostać wyznaczona przez PLW właściwego dla zakładu pochodzenia zwierząt (gospodarstwa). Wyznaczenie to należy rozumieć jako wskazanie miejsca docelowego dla transportu zwierząt, zawarte w decyzji administracyjnej powiatowego lekarza weterynarii właściwego dla miejsca pochodzenia zwierząt w sprawie zezwolenia na transport. Wyznaczenie to nie stanowi urzędowego potwierdzenia spełniania przez zakład warunków weterynaryjnych dla uboju zwierząt z obszaru zapowietrzonego.
2. W wyznaczonej rzeźni urzędowy lekarz weterynarii przeprowadza szczegółowe badanie przedubojowe zwierząt z obszaru zapowietrzonego tj. badaniu podlegają wszystkie zwierzęta, ze szczególnym uwzględnieniem objawów klinicznych wskazujących na możliwość wystąpienia pryszczycy.
3. Do czasu uboju zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego, są one trzymane w sposób zapewniający brak kontaktu z innymi zwierzętami, a ubój tych zwierząt w rzeźni jest przeprowadzany w odrębnym cyklu ubojowym po zakończeniu normalnego uboju (w miarę możliwości pod koniec dnia roboczego przyjazdu) lub w innym terminie.
4. Urzędowy lekarz weterynarii w wyznaczonej rzeźni przeprowadza badanie poubojowe tusz zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego zgodnie z przepisami o produktach pochodzenia zwierzęcego. PLW właściwy dla rzeźni informuje PLW właściwego dla zakładu pochodzenia o uboju zwierząt i wynikach badania przedubojowego oraz poubojowego.
5. Po poddaniu ubojowi zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego, urzędowy lekarz weterynarii nadzoruje podmiot prowadzący rzeźnię w zakresie czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń, do których wprowadzono zwierzęta, pomieszczeń gdzie miał miejsce ubój oraz obróbka poubojowa oraz nadzoruje, czy proces oczyszczania i dezynfekcji tych pomieszczeń zakończył się zanim zaczęto wprowadzać do nich inne zwierzęta lub zanim przeprowadzono w nich ubój.
6. Mięso pozyskane w rzeźni na obszarze zapowietrzonym pochodzące od zwierząt z obszaru zapowietrzonego zgodnie z art. 33 rozporządzenia 2020/687 musi zostać poddane odpowiedniej obróbce zmniejszającej ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Zakład przetwórczy zintegrowany z rzeźnią musi posiadać możliwość poddania mięsa ww. obróbce (metody obróbki wymienione w poniższym pkt. 9) przy spełnieniu wymagań dotyczących oddzielnego transportu i przechowywania tego mięsa. W przypadku gdy rzeźnia, w którym planowany jest ubój zwierząt z obszaru zapowietrzonego, nie jest zakładem zintegrowanym i nie ma możliwości poddania mięsa obróbce, zakład przetwórczy do którego zostanie przewiezione mięso po uboju, musi posiadać możliwość poddania mięsa obróbce zmniejszającej ryzyko rozprzestrzeniania się choroby (metody obróbki wymienione w poniższym pkt. 8), przy spełnieniu wymagań dotyczących oddzielnego transportu i przechowywania tego mięsa.
7. Zakład przetwórczy musi znajdować się na tym samym obszarze objętym ograniczeniami lub możliwie jak najbliżej niego oraz działać pod nadzorem urzędowych lekarzy weterynarii.
8. Mięso pozyskane ze zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego poddaje się przetworzeniu przy zastosowaniu jednej z metod o skuteczności rozpoznanej dla wyeliminowania czynnika chorobotwórczego pryszczycy, która została określona w załączniku VII do rozporządzenia 2020/687 tj.:
   • mięso:
     • obróbka termiczna w hermetycznie zaplombowanym pojemniku mająca na celu osiągnięcie minimalnej wartości F0 równej 3,
     • obróbka termiczna mająca na celu osiągnięcie temperatury wewnętrznej równej 80°C,
     • obróbka termiczna mająca na celu osiągnięcie temperatury wewnętrznej równej 70°C,
     • obróbka termiczna (uprzednio odkostnionego i odtłuszczonego mięsa) mająca na celu osiągnięcie temperatury wewnętrznej równej 70°C przez co najmniej 30 minut,
     • poddanie działaniu temperatury równej 60 °C przez co najmniej 4 godziny w hermetycznie zaplombowanym pojemniku,
     • naturalna fermentacja i dojrzewanie w przypadku mięsa z kością: co najmniej 9 miesięcy w celu osiągnięcia maksymalnych wartości Aw równej 0,93 i pH równej 6,
     • naturalna fermentacja i dojrzewanie w przypadku mięsa bez kości: co najmniej 9 miesięcy w celu osiągnięcia maksymalnych wartości Aw równej 0,93 i pH równej 6,
     • suszenie po soleniu szynek z kością i polędwic w stylu hiszpańskim (dotyczy wyłącznie mięsa świń):
     • szynki iberyjskie: co najmniej 252 dni,
     • łopatki iberyjskie: co najmniej 140 dni,
     • polędwice iberyjskie: co najmniej 126 dni,
     • szynki serrano: co najmniej 140 dni;
   • osłonki:
     • solenie chlorkiem sodu (NaCl) w postaci suchej albo w postaci nasyconej solanki (Aw < 0,80) przez nieprzerwany okres 30 dni lub dłużej w temperaturze otoczenia wynoszącej co najmniej 20 °C,
     • solenie chlorkiem sodu z dodatkiem wodorofosforanu i fosforanu sodu: 86,5 % NaCl, 10,7 % Na2 HPO4 i 2,8 % Na3 PO4 w postaci suchej lub w postaci nasyconej solanki (Aw < 0,80) przez nieprzerwany okres 30 dni lub dłużej w temperaturze otoczenia wynoszącej co najmniej 20 °C.
9. Musi być zapewniona identyfikowalność świeżego mięsa, które będzie poddane ww. obróbce. Zakład musi mieć opracowaną i wdrożoną procedurę umożliwiającą natychmiastową identyfikację tego mięsa.
10. Mięso pozyskane z uboju zwierząt z obszaru zapowietrzonego przeznaczone do obróbki w zakładzie przetwórczym, powinno być znakowane zgodnie z pkt 2 załącznika IX do rozporządzenia 2020/687 tj.:
    • znakiem identyfikacyjnym określonym w rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 z dodatkowym krzyżem ukośnym składającym się z dwóch linii prostych przecinających się w środku pieczątki i umożliwiających zachowanie czytelności zawartych w nich informacji, albo
    • w przypadku tusz, półtusz, ćwierćtusz bądź półtusz podzielonych na trzy części, za pomocą pojedynczej owalnej pieczęci o szerokości 6,5 cm i wysokości 4,5 cm, w której:
      • należy umieścić następujące informacje zapisane w pełni czytelną czcionką:
        • w górnej części pełna nazwę lub kod ISO Polski (PL) zapisane wielkimi literami,
        • w środkowej części numer zatwierdzenia rzeźni,
        • w dolnej części skrót WE,
      • należy umieścić dwie proste linie przecinające się w środku pieczęci w taki sposób, aby nie zasłaniały informacji,
      • wysokość liter wynosi co najmniej 0,8 cm, a cyfr co najmniej 1 cm i posiadać to oznakowanie do czasu poddania go obróbce.
11. Świeże mięso musi być przemieszczane z zakładu pochodzenia (rzeźni) do zakładu przetwórczego, który musi znajdować się na tym samym obszarze objętym ograniczeniami lub możliwie jak najbliżej niego oraz działać pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej.
12. W przypadku, o którym mowa w pkt 3, PLW właściwy ze względu na miejsce położenia zakładu obróbki informuje PLW właściwego dla rzeźni o poddaniu mięsa obróbce. Informacja zawiera dane dotyczące metody zastosowanej obróbki, jej datę oraz ilość surowca poddanego obróbce.
13. PLW odpowiedzialny za zakład (rzeźnia, zakład przetwórczy) nadzoruje:
    • wyraźne oddzielenie, w trakcie całego procesu produkcji i przechowywania, produktów od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami;
    • transportowanie produktów oddzielnie od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami zgodnie z rozporządzeniem 2020/687 (np. poprzez weryfikację procedur zakładowych, w tym w odniesieniu do stosowania plomb zakładowych, albo poprzez nałożenie plomb urzędowych).
14. Podczas sprawowania nadzoru nad zakładem przetwórczym urzędowi lekarze weterynarii weryfikują parametry zastosowanej obróbki pod kątem zgodności z wymaganiami opisanymi w pkt. 9 oraz zgodność ilości surowca wprowadzonego do zakładu przetwórczego oraz ilości surowca poddanego ww. obróbce.
15. PLW wprowadza zakaz dotyczący przemieszczeń produktów ze zwierząt, o których mowa w pkt 14, w przypadku produktów, które nie były wyraźnie oddzielone w trakcie procesu produkcji, przechowywania i transportu od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami lub w przypadku gdy posiada dowody epidemiologiczne na rozprzestrzenienie się czynnika zakaźnego na te produkty, z nich lub za ich pośrednictwem.

19. Czy do zakładu, który znajduje się w strefie zapowietrzonej lub zagrożonej będzie możliwe dostarczanie zwierząt/ surowca?

 Co do zasady na obszarze zapowietrzonym i zagrożonym jest zakaz przemieszczania „w obrębie”, „do” oraz „z” obszaru, (w przypadku obszaru zagrożonego brak zakazu przemieszczania „w obrębie”), w tym zakaz przemieszczania zwierząt parzystokopytnych do zakładów na obszarze objętym ograniczeniami, świeżego mięsa, podrobów, produktów mięsnych uzyskanych ze świeżego mięsa pochodzącego od zwierząt parzystokopytnych z rzeźni lub zakładów obróbki dziczyzny na obszarze objętym ograniczeniami.

 Z zakazów zwolnione są:

• produkty, które zostały poddane właściwej obróbce zgodnie z załącznikiem VII do rozporządzenia 2020/687;
• produkty, które mogą rozprzestrzenić chorobę, pozyskane lub wytworzone przed okresem monitorowania (w przypadku pryszczycy trwającym 21 dni), wyliczanym wstecz od dnia, w którym zgłoszono podejrzenie wystąpienia pryszczycy;
• produkty wytworzone na obszarze zapowietrzonym lub zagrożonym, które pozyskano ze zwierząt parzystokopytnych:
• trzymanych poza obszarem zapowietrzonym lub zagrożonym;
• trzymanych i poddawanych ubojowi poza obszarem zapowietrzonym lub zagrożonym; lub
• trzymanych poza obszarem zapowietrzonym lub zagrożonym i poddawanych ubojowi na obszarze zapowietrzonym lub zagrożonym;
• produkty pochodne.

 Powyższe zwolnienia mogą być stosowane jeżeli:

• produkty te były wyraźnie oddzielone w trakcie procesu produkcji, przechowywania i transportu od produktów, które nie kwalifikują się do wysłania poza obszar objęty ograniczeniami zgodnie z niniejszym rozporządzeniem; lub
• właściwy organ posiada dowody epidemiologiczne na nierozprzestrzenienie się choroby na te produkty, z nich lub za ich pośrednictwem.

 Ponadto, od generalnego zakazu ustanowionego:

• w art. 27 rozporządzenia 2020/687 dla obszaru zapowietrzonego przewidziano odstępstwa po spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 28, 29 i 33 ww. rozporządzenia.
• w art. 42 rozporządzenia 2020/687 dla obszaru zagrożonego przewidziano odstępstwa po spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 43, 44 i 49 ww. rozporządzenia.

W związku z powyższym do zakładu na obszarze zapowietrzonym, zagrożonym po spełnieniu powyższych wymagań będzie można dostarczać zwierzęta oraz surowiec do produkcji.

20. Czy zakład, który znajdzie się w strefie zapowietrzonej będzie mógł produkować i sprzedawać produkty przetworzone poddane obróbce cieplnej gwarantującej inaktywację wirusa pryszczycy, a jeśli tak, to jakie dodatkowe warunki musi spełnić?

 Tak, zakład który znajdzie się w obszarze zapowietrzonym będzie mógł produkować i sprzedawać produkty przetworzone jedną z metod obróbki gwarantującej inaktywacje wirusa pryszczycy, o których mowa w załączniku VII do rozporządzenia 2020/687.

Zakład przetwórczy musi posiadać możliwość poddania mięsa ww. obróbce.

Świeże mięso w rzeźni po badaniu poubojowym musi zostać oznakowane specjalnym znakiem jakości zdrowotnej (owal przekreślony) i posiadać takie oznakowanie aż do czasu obróbki mięsa. Po za tym zakład przetwórczy (zintegrowany z rzeźnią lub nie) musi spełniać wymagania dotyczące oddzielnego przechowywania i transportu tego mięsa. Jeżeli zakład przetwórczy nie jest zintegrowany z rzeźnią to świeże mięso z rzeźni do zakładu przetwórczego musi być przemieszczane w zaplombowanych pojemnikach (wymóg ten dotyczy tylko obszaru zapowietrzonego). Zakład przetwórczy niezintegrowany z rzeźnią musi znajdować się na tym samym obszarze objętym ograniczeniami lub możliwie jak najbliżej niego oraz musi działać pod nadzorem urzędowych lekarzy weterynarii.

21. Co należy zrobić w sytuacji, gdyby wirus został stwierdzony w hodowli (bydła, trzody) lub u dzikiego zwierzęcia w pobliżu zakładu (do 3 km), a w zakładzie w magazynie żywca są zwierzęta lub zostały ubite tego dnia? Co należy zrobić z wyprodukowanym mięsem? Czy w takiej sytuacji będą wypłacane odszkodowania?

 W takiej sytuacji zakład znajdzie się na obszarze zapowietrzonym. Zakazy i odstępstwa dotyczące przemieszczania mięsa i produktów mięsnych z tego obszaru zostały opisane w odpowiedzi na pytanie 18.

 22. Jakie kroki należy podjąć, jeśli do zakładu trafi zwierzę z podejrzeniem pryszczycy?

 W przypadku, gdy do rzeźni trafi zwierzę z podejrzeniem pryszczycy, zakład musi niezwłocznie powiadomić o tym fakcie urzędowego lekarza weterynarii lub powiatowego lekarza weterynarii nadzorującego zakład.

Powiatowy lekarz weterynarii, po otrzymaniu zawiadomienia o podejrzeniu wystąpienia pryszczycy obejmuje zakład nadzorem urzędowym i zapewnia przeprowadzenie badania klinicznego zwierząt, pobranie odpowiednich próbek od tych zwierząt, które niezwłocznie przesyła do laboratorium urzędowego.

PLW, do czasu uzyskania ostatecznych wyników dochodzenia epidemiologicznego oraz do czasu wprowadzenia środków zwalczania chorób obejmuje urzędowym nadzorem zakład i przeprowadza działania analogiczne, jak w przypadku wystąpienia podejrzenia choroby w przypadku gospodarstwa. Działania, te w przypadku zakładu będą dotyczyły głównie:

• sporządzenia i aktualizację spisu wszystkich zwierząt, w tym określenie liczby zwierząt padłych lub podejrzanych o pryszczycę;
• izolacje wszystkich zwierząt co do których istnieje podejrzenie, że są zakażone,
• stosowanie odpowiednich metod, środków i urządzeń do odkażania wejść i wjazdów do zakładu oraz wyjść i wyjazdów do budynków i z budynków, w których przebywają zwierzęta,
• sporządzenie i przechowywanie rejestru mięsa, produktów mięsnych, tusz, skór, skórek, ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego.

Ponadto PLW zakazuje:

• wprowadzania do zakładu zwierząt parzystokopytnych,
• przemieszczania zwierząt parzystokopytnych, świeżego mięsa, produktów pochodzenia zwierzęcego oraz środków transportu na terenie zakładu oraz poza teren zakładu,

Powyższe środki stosuje się do czasu wykluczenia podejrzenia wystąpienia pryszczycy w zakładzie przez powiatowego lekarza weterynarii.

23. Jakie kroki należy podjąć, jeśli do zakładu trafi zwierzę z odpowiednimi dokumentami wystawionymi przez lekarza weterynarii, a na miejscu okaże się, że jest zakażone pryszczycą?

Czy będą wypłacane odszkodowania?

 Jeżeli podejrzenie pryszczycy w zakładzie, o którym jest mowa w odpowiedzi na pytanie 8, zostanie potwierdzone, wówczas PLW wyznacza ognisko pryszczycy w tym zakładzie i podejmuje analogiczne działania jak w przypadku wystąpienia choroby w gospodarstwie, tj. nakazuje m.in.:

• niezwłoczne uśmiercenie na miejscu, w obrębie zakładu zwierząt z gatunków wrażliwych,
• wprowadzenie środków bioasekuracji, aby uniknąć potencjalnego rozprzestrzeniania się choroby,
• unieszkodliwienie zwłok zwierzęcych oraz ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, w sposób zapobiegający szerzeniu się wirusa pryszczycy zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1069/2009,
• izolację wszelkich potencjalnie skażonych produktów, materiałów lub substancji, które znajdują się w zakładzie, do czasu ich unieszkodliwienia lub przetworzenia zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1069/2009,
• przeprowadzenie odkażenia i usunięcie obornika,
• przeprowadzenie wstępnego oczyszczania i wstępnej dezynfekcji oraz, w stosownych przypadkach, wstępnej dezynsekcji i deratyzacji budynków, a także środków transportu.

 Na zasadzie odstępstwa PLW może udzielić zezwolenia na przemieszczanie produktów z zakładu po przeprowadzeniu analizy ryzyka i pod warunkiem, że produkty będą zgodne ze wszystkimi środkami bioasekuracji niezbędnymi do zapobieżenia rozprzestrzeniania się choroby.

 24. Czy i jakim ograniczeniom będzie podlegało mięso ze zwierząt:

• pochodzących ze stada, w którym wykryto pryszczycę w okresie 3 tygodni od dnia uboju tych zwierząt?

Jeżeli mięso zostało pozyskane od zwierząt z gospodarstwa, w którym stwierdzono ognisko pryszczycy, w okresie monitorowania pryszczycy, wówczas obowiązują procedury wynikające z art. 17, 18, 19 rozporządzenia 2020/687 (procedury śledzenia, wycofywania z rynku i poddawania przetworzeniu jedną z metod obróbki, o której mowa w załączniku VII do rozporządzenia 2020/687 lub unieszkodliwieniu zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1069/2009).

•  pochodzących ze stref objętych ograniczeniami, które pozyskano i zamrożono w okresie poprzedzającym, dłuższym niż 3 tygodnie od dnia uboju tych zwierząt?

Mięso pozyskane w okresie monitorowania ze zwierząt z gospodarstwa, w którym stwierdzono ognisko pryszczycy, podlega procedurom śledzenia, wycofywania z rynku i poddawania przetworzeniu jedną z metod obróbki, o której mowa w załączniku VII do rozporządzenia 2020/687 lub unieszkodliwieniu. Okres monitorowania w przypadku pryszczycy trwa 21 dni i jest wyliczany wstecz od dnia, w którym zgłoszono podejrzenie wystąpienia pryszczycy.

Mięso i produkty, pozyskane lub wytworzone przed okresem monitorowania ze zwierząt z gospodarstwa, w którym stwierdzono ognisko pryszczycy, są wyłączone z powyższego postępowania.

 W odniesieniu do mięsa pozyskanego ze zwierząt pochodzących z obszaru zapowietrzonego i zagrożonego to ograniczenia, które mają tu zastosowanie wynikają z generalnych zakazów dotyczących przemieszczania świeżego mięsa i produktów mięsnych, o których mowa:

• w art. 27 rozporządzenia 2020/687 dla obszaru zapowietrzonego
• w art. 42 rozporządzenia 2020/687 dla obszaru zagrożonego.

 Należy przyjąć że mięso, które pozyskano i zamrożono w okresie dłuższym niż 3 tygodnie poprzedzającym ustanowienie obszarów objętych ograniczeniami, o ile zachowano rozdział produkcji, przechowywania i transportu tego mięsa, po analizie ryzyka przeprowadzonej przez PLW może być przemieszczane z zakładu.

 25. Czy zakład będzie zobowiązany do wycofania ze sprzedaży mięsa, jeśli w stadzie, z którego je wyprodukowano potwierdzono przypadek pryszczycy? Czy w takim przypadku będzie mógł się ubiegać o odszkodowanie?

 Jeżeli zostanie stwierdzone ognisko pryszczycy w gospodarstwie i w toku prowadzonego dochodzenia epizootycznego okaże się, że w okresie monitorowania choroby z ogniska przemieszczono zwierzęta do rzeźni, wówczas należy wprowadzić procedurę zgodną z art. 17, 18, 19 rozporządzenia 2020/687.

Zgodnie z artykułem 17 rozporządzenia 2020/687 w ramach dochodzenia epidemiologicznego i w celu zidentyfikowania wszystkich zakładów powiązanych epidemiologicznie oraz innych istotnych miejsc, w tym środków transportu, właściwy organ śledzi wszystkie zwierzęta utrzymywane obecne w zakładzie, w którym potwierdzono wystąpienie ogniska choroby kategorii A, oraz wszelkie produkty, materiały, substancje, środki transportu lub osoby, które mogłyby przyczynić się do rozprzestrzenienia odpowiedniej choroby kategorii A, w tym:

• te wysyłane do i z zakładu; oraz
• te, które miały styczność zakładem.

Śledzenie obejmuje co najmniej okres monitorowania wyliczony wstecz od dnia zgłoszenia podejrzenia. W przypadku pryszczycy jest to 21 dni.

Po przeprowadzeniu oceny ryzyka PLW może wyłączyć z obowiązku śledzenia, produkty uznawane za bezpieczne towary zgodnie z załącznikiem VII.

Po uzyskaniu wyników śledzenia, PLW nakazuje przeprowadzenie procesu obróbki, przetwarzania lub unieszkodliwiania produktów zidentyfikowanych w rezultacie śledzenia, oraz sprawuje nadzór nad działaniami w tym zakresie co najmniej do pierwszego zakładu przetwórstwa spożywczego w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego lub pierwszego zakładu przetwarzającego produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego.

 26. Czy zakład z uprawnieniami eksportowymi do USA może wykorzystywać do produkcji na rynek UE mięso (mrożone lub świeże) pochodzące z Niemiec lub mięso pozyskane ze zwierząt pochodzących z Niemiec?

 Zapisy ustalonych bilateralnie weterynaryjnych świadectwach zdrowia dla mięsa wieprzowego i przetworzonych produktów wieprzowych eksportowanych z Polski do USA (wzory tych dokumentów są zamieszczone na stronie internetowej GIW pod linkiem: https://www.wetgiw.gov.pl/handel-eksport-import/stany-zjednoczone ) określają m.in., że:

• Zabronione jest przyjmowanie przez rzeźnie zwierząt, które pochodzą z, lub przebywały w, lub przebywały w środkach transportu w momencie, gdy takie środki transportu przybyły lub wylądowały w porcie w regionie umieszczonym w wykazie 9CFR § 94.1(a) jako regionie, w którym występuje pryszczyca;
• Zabronione jest przyjmowanie przez rzeźnie i zakłady przetwórstwa mięsa lub innych produktów pochodzenia zwierzęcego pozyskanych od przeżuwaczy lub trzody chlewnej, które pochodzą z regionu występowania pryszczycy.”

Jednocześnie należy zauważyć, że zapisy ww. certyfikatów w odniesieniu do pryszczycy przywołują przepis 9 CFR § 94.1 - Regiony w których występuje pryszczyca i import z takich regionów jest zabroniony [wskazuję link dostępu do tego paragrafu CFR: https://www.ecfr.gov/current/title-9/chapter-I/subchapter-D/part-94/section-94.1]. W przepisie tym wskazano listę regionów o uznanym przez APHIS statusie zdrowotnym, która dostępna jest na stronie internetowej pod adresem: https://www.aphis.usda.gov/regionalization-evaluation-services/region-health-status Przedmiotowa lista w odniesieniu do pryszczycy obejmuje regiony wolne od pryszczycy lub wolne, ale podlegające ograniczeniom i w odniesieniu do Niemiec wskazuje, że Niemcy w chwili obecnej są objęte tymczasowymi ograniczeniami z powodu pryszczycy oraz, że więcej informacji w tym zakresie można znaleźć w sekcji „Tymczasowe ograniczenia”, która znajduje się na górze ww. strony internetowej.

Ponadto właściwe służby amerykańskie (APHIS) przesłały państwom członkowskim UE powiadomienie, w którym przypominają wszystkim urzędnikom wystawiającym eksportowe świadectwa zdrowia o wprowadzonych przez te służby ograniczeniach dotyczących towarów pochodzenia zwierzęcego pochodzących z Niemiec, Węgier, Słowacji i/lub Austrii lub przewożonych przez te kraje. W przedmiotowym powiadomieniu strona amerykańska wskazała linki do stron internetowych służb APHIS, w których mogą Państwo znaleźć:

• Alert importowy: Ograniczenia dotyczące pryszczycy dla towarów zwierzęcych pochodzących z Niemiec lub przewożonych tranzytem, o którym mowa była w piśmie z dnia 22 stycznia br., znak: WEŻPZ.540.17.2025.1.US (Import Alert: Foot-and-Mouth Disease Restrictions for Animal Commodities Originating from or Transiting Germany);
• Alert importowy: Ograniczenia dotyczące pryszczycy dla towarów zwierzęcych pochodzących z Węgier, Słowacji i/lub Austrii lub przewożonych przez te państwa (Import Alert: Foot-and-Mouth Disease Restrictions for Animal Commodities Originating from or Transiting Hungary, Slovakia, and/or Austria).

 Pragnę podkreślić, że informacje w powyższym zakresie są również na bieżąco przekazywane terenowym organon Inspekcji Weterynaryjnej z prośbą o poinformowanie zainteresowanych podmiotów.

 Podsumowując, zapisy ww. certyfikatów wykluczają możliwość przyjmowania przez uprawnione do eksportu na rynek USA rzeźnie świń i zakłady przetwórstwa mięs wieprzowego zwierząt lub surowca mięsnego z obszaru objętego ograniczeniami (tzn. obszar Niemiec, Węgier, Słowacji i/lub Austrii) bez względu na to, czy zakład ten będzie później prowadził produkcję z przeznaczeniem na rynek USA czy na rynek UE.

 27. Czy produkty pozyskane ze zwierząt pochodzących z terenów objętymi ograniczeniami w związku z wystąpieniem pryszczycy podlegałyby wycofaniu? Czy wycofanie produktu może być również dokonane wstecznie jaki będzie to termin, licząc od momentu wykrycia choroby? Co powinno stać się z produktami, które znajdują się na stanach magazynowych, u których nie wykryto pryszczycy, jednak pochodzą one z terenów objętych restrykcjami?

Procedura wycofywania, poprzedzona procedurą śledzenia na mocy art. 17 rozporządzenia 2020/687 dotyczy świeżego mięsa, produktów pozyskanych w okresie monitorowania choroby od zwierząt parzystokopytnych pochodzących z gospodarstwa, gdzie stwierdzono ognisko pryszczycy. Okres monitorowania w przypadku pryszczycy trwa 21 dni i jest wyliczany wstecz od dnia, w którym zgłoszono podejrzenie wystąpienia pryszczycy. Jeżeli w toku dochodzenia epizootycznego zostanie ustalone, że z gospodarstwa, gdzie stwierdzono pryszczycę zostały przemieszczone zwierzęta do rzeźni, wówczas PLW podejmuje niezbędne środki mające na celu odszukanie, a następnie unieszkodliwienie lub poddanie obróbce w celu zniszczenia wirusa pryszczycy.

 Do produktów, które znajdują się magazynach, a zostały pozyskane od zwierząt parzystokopytnych pochodzących z obszarów objętych ograniczeniami ustanowionymi po stwierdzeniu ogniska pryszczycy, można zastosować zwolnienie z zakazu przemieszczania, o którym mowa w art. 27 ust. 3 rozporządzenia 2020/687.

 28. Czy za wycofanie danego produktu odpowiada podmiot czy będzie ono realizowane przy udziale i na polecenie odpowiednich służb?

W przypadku stwierdzenia ogniska pryszczycy w gospodarstwie i w toku prowadzonego dochodzenia epizootycznego okaże się, że w okresie monitorowania choroby z ogniska przemieszczono zwierzęta do rzeźni, wówczas należy wprowadzić procedurę zgodną z art. 17, 18, 19 rozporządzenia 2020/687.

Zgodnie z artykułem 17 rozporządzenia 2020/687 w ramach dochodzenia epidemiologicznego i w celu zidentyfikowania wszystkich zakładów powiązanych epidemiologicznie oraz innych istotnych miejsc, w tym środków transportu, PLW śledzi wszystkie zwierzęta utrzymywane obecne w zakładzie, w którym potwierdzono wystąpienie ogniska choroby kategorii A, oraz wszelkie produkty, materiały, substancje, środki transportu lub osoby, które mogłyby przyczynić się do rozprzestrzenienia odpowiedniej choroby kategorii A, w tym:

• te wysyłane do i z zakładu; oraz
• te, które miały styczność zakładem.

Śledzenie obejmuje co najmniej okres monitorowania wyliczony wstecz od dnia zgłoszenia podejrzenia. W przypadku pryszczycy jest to 21 dni.

Po przeprowadzeniu oceny ryzyka PLW może wyłączyć z obowiązku śledzenia, produkty uznawane za bezpieczne towary zgodnie z załącznikiem VII.

Po uzyskaniu wyników śledzenia, PLW nakazuje przeprowadzenie procesu obróbki, przetwarzania lub unieszkodliwiania produktów zidentyfikowanych w rezultacie śledzenia, oraz sprawuje nadzór nad działaniami w tym zakresie, co najmniej do pierwszego zakładu przetwórstwa spożywczego w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego lub pierwszego zakładu przetwarzającego produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego.

 29. Jakie środki zaradcze powinny zostać podjęte w przypadku dostarczenia na magazyn żywca zwierząt z terenów objętych ograniczeniami i czy ewentualne działania mogą być podejmowane wstecz, tzn., gdyby okazało się po krótkim czasie, że zwierzęta dostarczone pochodzą z terenu, w którym później wystąpiła choroba?

 Podmioty sektora spożywczego jako środki zaradcze powinny dokonać przeglądu swoich procedur/instrukcji szczególnie w zakresie:

1. procedur „awaryjnych” dotyczących postępowania ze zwierzęciem/ produktem od/z niego otrzymanym, w sytuacji stwierdzenia u takiego zwierzęcia objawów choroby zakaźnej/zaraźliwej,
2. procedur opracowanych w ramach kontroli wewnętrznej zakładu, umożliwiających natychmiastową identyfikację produktów,
3. procedur śledzenia zgodnie z art. 17 rozporządzenia 2020/687 obejmujący okres monitorowania choroby (w przypadku pryszczycy 21 dni wyliczony wstecz od dnia zgłoszenia podejrzenia pryszczycy) obejmujące wycofanie z rynku,
4. procedur wynikających z art. 19 rozporządzenia 2020/687 w odniesieniu do produktów zidentyfikowanych w trakcie śledzenia (procedury przetworzenia jedną z metod wymienionych w załączniku VII rozporządzenia 2020/687 lub procedury unieszkodliwienia w zakładzie przetwarzającym uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego),
5. procedur sanitarnych obejmujących zastosowanie odpowiedniego systemu mycia i dezynfekcji, w tym również dotyczących środków transportu dostarczających żywiec, mięso, produkty mięsne, odpowiedniego doboru środków myjących i dezynfekujących, ich stężenia oraz stosowania zgodnie ze wskazaniami producenta;
6. procedur pozyskiwania i zagospodarowywania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym prawidłowość kategoryzacji ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego oraz ich przechowywanie w odpowiednich warunkach sanitarno-weterynaryjnych (w przypadku potwierdzenia lub podejrzenia choroby zakaźnej, w tym pryszczycy, materiały pochodzenia zwierzęcego powinny być zakwalifikowane jako materiał kategorii 2, z wyjątkiem materiałów określonych w art. 8 rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 które stanowią materiał kategorii 1).