Program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszky'ego u świń

Program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszky'ego (ChA) w populacji świń jest prowadzony w Polsce od 2006 r. (początkowo na obszarze województwa lubuskiego, a od 2008 r.  - na obszarze całego kraju). Od 2010 r. Polska jest uznana przez Komisję Europejską za kraj prowadzący zatwierdzony program zwalczania ChA.

Od września 2015 r. na terytorium Polski istnieje zakaz szczepienia świń przeciwko chorobie Aujeszky'ego.

Cel zwalczania ChA

Celem zwalczania choroby Aujeszky'ego jest uznanie całego terytorium Polski za wolne od ChA u świń. Ww. uznanie umożliwi swobodny handel świniami z państwami lub regionami urzędowo wolnymi od choroby Aujeszkyego, tj. bez konieczności spełniania dodatkowych wymagań (gwarancji) weterynaryjnych określonych w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2020/688 z dnia 17 grudnia 2019 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 w odniesieniu do wymagań w zakresie zdrowia zwierząt dotyczących przemieszczania zwierząt lądowych i jaj wylęgowych w obrębie terytorium Unii (art. 20 i art. 21).

Link:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32020R0688

Realizacja programu zwalczania ChA

Program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń jest aktualnie realizowany na terytorium Polski na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 marca 2023 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń. W rozporządzeniu tym określono szczegółowe zasady realizacji programu, w tym zasady postępowania powiatowego lekarza weterynarii.

W ramach programu prowadzone są badania serologiczne w stadach świń. Na obecnym etapie programu prowadzone jest tzw. stałe monitorowanie choroby, które polega na corocznym badaniu określonej liczby próbek krwi pobranych od świń. Badania w ramach stałego monitorowania choroby Aujeszkyego prowadzone są raz w roku kalendarzowym.

W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badania, powiatowy lekarz weterynarii uznaje stado za zawieszone i nakazuje natychmiastowy ubój zwierzęcia, u którego stwierdzono wynik dodatni. Dodatkowo, nakazuje on badanie serologiczne wszystkich zwierząt stada podstawowego oraz świń, które miały kontakt ze świnią, u której uzyskano dodatni wynik badania.

Ponadto, powiatowy lekarz weterynarii wprowadza zakazy przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada oraz do stada, używania knurów do krycia naturalnego oraz wystawiania świadectw zdrowia.

Powiatowy lekarz weterynarii może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na przemieszczenie świń ze stada zawieszonego bezpośrednio do rzeźni, i wystawić w tym celu świadectwo zdrowia. 

Skutki realizacji programu zwalczania ChA w Polsce

Na przestrzeni lat sytuacja epizootyczna w odniesieniu do choroby Aujeszkyego u świń w Polsce uległa dużej poprawie. Liczba ognisk choroby systematyczne spada. W 2008 r., tj. w pierwszym roku realizacji programu na terytorium całego kraju, stwierdzono 12.659 ognisk choroby Aujeszkyego, natomiast w 2016 r. już tylko 40. W 2014 r. utworzono na terytorium Polski 91 regionów wolnych od tej choroby (wykaz regionów wolnych znajduje się na końcu). W maju 2017 r. 11 powiatów województwa podlaskiego zostało uznanych za urzędowo wolne od tej choroby.  Wykaz wszystkich regionów wolnych od ChA dostępny jest tutaj.

W regionach uznanych za wolne, we wszystkich stadach świń prowadzone jest stały monitoring choroby, polegający na badaniu serologicznym określonej, reprezentatywnej liczby świń w stadzie.