Rolniczy handel detaliczny
Jest to jedna z form działalności, prowadzonych przez rolników na małą skalę, która umożliwia produkcję żywności w gospodarstwach i jej wprowadzanie na rynek w ramach krótkich łańcuchów dystrybucji, na uproszczonych zasadach z zakresu prawa żywnościowego. Rolniczy handel detaliczny to forma handlu detalicznego, dla której w polskim porządku prawnym przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli żywności oraz wprowadzono określone preferencje podatkowe. W ramach takiego handlu detalicznego możliwa jest m.in. obróbka, przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym, a także od dnia 1 stycznia 2019 r., na rzecz zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, zlokalizowanych na określonym obszarze.
Rejestracja RHD
Rolnicy mogą rozpocząć działalność w ramach rolniczego handlu detalicznego po uprzedniej rejestracji działalności bez wcześniejszej obowiązkowej kontroli i zatwierdzenia zakładu. W przypadku wytwarzania i zbywania produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego tzw. „żywności złożonej” rejestracji należy dokonać u właściwego terytorialnie powiatowego lekarza weterynarii. W tym celu na 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności należy złożyć stosowny wniosek do powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności (dane teleadresowe powiatowych lekarzy weterynarii dostępne są tutaj).
Przykładowy wzór wniosku o wpis zakładu w zakresie prowadzenia rolniczego handlu detalicznego produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną do rejestru powiatowego lekarza weterynarii, przeznaczony do uzupełnienia i podpisania przez właściciela zakładu lub osobę/osoby reprezentujące zakład wnioskujący o taki wpis jest wśród plików do pobrania na końcu niniejszej strony.
Warunki prowadzenia RHD
- Zbywana żywność musi zawierać co najmniej jeden składnik pochodzący w całości z własnej uprawy, hodowli lub chowu. W przypadku żywności jednoskładnikowej, takiej jak surowce pochodzenia zwierzęcego (np. surowe mleko, surowa śmietana, jaja, nieprzetworzone produkty pszczele, nieprzetworzone ryby, żywe ślimaki) lub produkty pochodzenia zwierzęcego (np. świeże mięso w formie elementów, mięso mielone wieprzowe, wędzone ryby, mleko spożywcze) żywność ta powinna w całości pochodzić z własnej hodowli lub chowu danego podmiotu. Natomiast w przypadku żywności zawierającej dwa i więcej składników, takiej jak np. kiełbasa wieprzowo - drobiowa, mięso mielone wieprzowo - wołowe, jogurty z owocami, żywność złożona zawierająca jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego, gotowe posiłki (potrawy) itd. - co najmniej jeden składnik powinien pochodzić w całości z własnej uprawy, hodowli lub chowu danego podmiotu prowadzącego RHD, a pozostałe składniki mogą być pozyskane (dokupione) od innych podmiotów/zakładów.
- Zbywanie żywności konsumentom końcowym może odbywać się na terytorium całego kraju bez limitów ilościowych.
- Dostawy do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego muszą być prowadzone z zachowaniem limitów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 12.09.2022 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania oraz w przypadku żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności złożonej - na obszarze województwa, w którym ma miejsce prowadzenie produkcji żywności w ramach RHD lub na obszarach powiatów lub miast stanowiących siedzibę wojewody lub sejmiku województwa, sąsiadujących z tym województwem. Kwota przychodów zwolniona z podatku dochodowego wynosi 100 000 zł.
- Produkcja i zbywanie żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego nie mogą być, co do zasady, dokonywane z udziałem pośrednika. Wyjątek stanowi możliwość udziału pośrednika w zbywaniu żywności pochodzącej z RHD podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności.
Wymagania RHD
Podstawowe wymagania dla rolniczego handlu detalicznego z zakresu bezpieczeństwa żywności są następujące:
- Produkcja i zbywanie żywności nie może stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na zdrowie publiczne.
- Należy przestrzegać wymagań, w szczególności określonych w:
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności;
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych oraz w przepisach wydanych w trybie tych rozporządzeń;
- ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
- ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego
oraz przepisach wykonawczych do wyżej wymienionych ustaw.
- Należy przestrzegać obowiązku dokumentowania, odrębnie za każdy rok kalendarzowy, ilości żywności zbytej do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego (numer kolejnego wpisu, datę zbycia żywności, ilość i rodzaj zbytej żywności). Wpisów w dokumentacji dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu sprzedaży.
- Dodatkowo w każdym przypadku przemieszczenia produktów pochodzenia zwierzęcego pomiędzy podmiotem prowadzącym RHD a zakładem prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, stosownie do postanowień rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 931/2011 z dnia 19 września 2011 r. w sprawie wymogów dotyczących możliwości śledzenia ustanowionych rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego określone informacje muszą być udostępniane podmiotowi, do którego dostarczane są te produkty (np. w formie dokumentu identyfikacyjnego) oraz na żądanie właściwemu powiatowemu lekarzowi weterynarii.
- Miejsce zbywania żywności konsumentowi przez podmiot prowadzący RHD powinno być oznakowane napisem „rolniczy handel detaliczny” oraz wskazywać m. in. dane podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny, adres miejsca prowadzenia produkcji żywności oraz weterynaryjny numer identyfikacyjny (w przypadku zbywania żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności złożonej).
- Obowiązuje zakaz wykorzystywania do produkcji w ramach RHD mięsa zwierząt kopytnych pozyskanego z uboju dokonanego poza rzeźnią zatwierdzoną przez powiatowego lekarza weterynarii (np. z uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny).
- Nie ma konieczności sporządzania projektu technologicznego przez podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie RHD produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną.
Oznakowanie żywności
Żywność sprzedawana w ramach rolniczego handlu detalicznego musi spełniać wymagania w zakresie oznakowania, stosownie do przepisów określonych w:
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004;
- rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych;
- rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej.
Informacje na temat RHD dostępne są również na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (tutaj).
